Yazan:
İnanç sistemi Tengricilik ve Şamanizm olan Türk mitolojisinde Kayra Han’ın kim olduğunu biliyor musunuz? Tengri, Kayra Han, Ülgen, Erlik ve Bayanay Türk mitolojilerinde baş Tanrı ve Tanrıçalardır. Ergenekon, Oğuz Kağan,Törüngey, Eje ve Irkıl Türk mitolojisinin en büyük ve en önemli destanlarıdır. Gök Tanrı’nın oğlu olan Kayra Han yada diğer isimleri olan Kayır Han veya Kayrakan, Türk medeniyetleri için en önde gelen Tanrı’ydı. Göğün 17. katında otururdu. Kadir-i mutlaktı, yani gücü herşeye yeter olandı. Mutlak üstünlüğü vardı.Tengri hariç diğer bütün Tanrıları da o yaratmıştı. Altayların yaratılış efsanesinde dünyanın yaratıcısı olarak gösterilir.
Henüz dünya yaratılmadan kadim zamanlarda kimse yokken Kayra Han vardı. Bazı kaynaklarda Gök Tanrı ile eş bile tutulmuştu. Gök Tengri’den sonra Tanrıların en büyüğü ve en önde geleni Kayra Han, Gök Tengri hariç bütün her şeyin yaratıcısıydı. Bu anlamda diğer Tanrıların kendisiyle kıyaslandığında, emirlerini yerine getiren veya verdiği görevleri yineleyen birer melek konumunda olduğu yaklaşımı yanlış olmayacaktır. Ancak İslam öncesi Türk kültüründe melek veya benzeri bir kavram yer almaz. Bu sonuca yalnızca kıyaslama yapılarak ulaşılabilir. Evrenin yazgısını belirler. İyilik yönü ağır basar. Yeryüzünü yarattıktan sonra dokuz dallı bir ağaç (çam veya kayın) dikmiştir. Bu ağaç yerle göğü birbirine bağlayan yaşam ağacı “Uluğ Kayın”dır. İnsanların atası olan dokuz kişi bu ağacın dallarından türemiş ve dokuz boy (dokuz ırk) bu kişilerin soyundan ortaya çıkmıştır.
Tengere Kayra Han, Altaylılar’ın yanı sıra Ostyaklar ve Yakutlar gibi bazı Sibiryalı toplumların mitolojilerinde yüksek derecede bir tanrı olarak saygı duyulur. Altayların yaratılış efsanesinde dünyanın yaratıcısı olarak gösterilir. Kayra Han bu efsanede ayrıca tüm Gök Tengricilikte yeraltı aleminin tanrısı olarak tanılan Erlik Han’a ceza olarak yeraltı aleminin tanrısı olma görevini verir. Bazen babası Gök Tengri ile eşdeğer tutulur.
Kayra Han’ın Dört Oğlu Vardır
İşte Kayra Han’ın dört oğlu: Ülgen, Yer Tengri, Mergen ve Kızagan. Peki Ülgen kimdir? Yer Tengri Kimdir? Mergen Kimdir? Kızagan Kimdir? İşte bu soruların cevapları…
Eski kaynaklarda verilen bilgilere göre Ülgen, iyilik ve bağışlayıcılığını yani merhametini; Kızagan, intikamını ve cezasını yani öfkesini; Mergen ise bilgelik ve hikmetini yani aklını temsil eder. Görkemli bir varlığa sahiptir. Somut nitelemeler pek fazla yapılmamış ancak soyut yönü üzerinde daha çok durulmuştur. Ana ve Ata olarak hem eril hem dişil, yani nötr olarak tanımlandığı kaynaklar mevcuttur. İnsan biçimli olarak pek fazla tasvir edilmez. Kışı yeryüzünde yazı gökyüzünde geçirir. Değişik renklerde yıldırım çaktırır. Onun yıldırımına çarpılan kişi şaman olur. Bazı batılı kaynaklarda Kuara ya da Kuğara olarak geçer. Bu takdirde Urartulardaki Kuera ile bağlantılı görünmektedir. Bulgarlarda da bu isimle rastlanır. Kuğara yani Koğara’nın Kayra Han ile farklı Tanrılar olduğunu öne süren görüşler de vardır.
Kara Han Kimdir?
Ayrıca Kayra Han ile Kara Han aynı kişi olarak nitelense de bu durum ses bilimsel ama yaygın bir yanlışlıktır. Çünkü Kara sözcüğü içerisinde daha çok olumsuz anlamlar barındırır. Kara Han farklı bir mitolojik kişiliktir. Kara Han, Oğuz Han’ın babasıdır. Kara Han ile Kayra Han karıştırılmamalıdır.
Show Conversion Code Hide Conversion Code Show Emoticon Hide Emoticon